De Amerikaanse president Joe Biden en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky hebben op de G7-top in Italië langjarige militaire overeenkomst gesloten. Daarin staat dat de VS de Oekraïners over een periode van tien jaar militair blijft steunen. In de deal wordt onder meer gesproken over een hotline-verbinding tussen de twee presidenten, iets wat BNR's buitenlandcommentator Bernard Hammelburg ‘pikant’ noemt.
Moet je horen
Pikante afspraak tussen VS en Oekraïne, 'doet denken aan deal tussen NAVO-landen'
'Het is best een indrukwekkende deal', stelt Hammelburg. 'Een heel pakketje.' Zo zitten er F-16's bij, trainingen, wederopbouw en begrotingssteun. Maar, benadrukt Hammelburg, 'wat ik het meest interessant vind, is dat ze ook hebben afgesproken om een soort hotline-verbinding te hebben.' Als er echt iets misgaat, zouden Biden en Zelensky daarmee binnen 24 uur bijeenkomen voor overleg. Een 'pikante' afspraak, stelt Hammelburg, omdat Oekraïne geen NAVO-lid is, maar dit een maatregel is die hem daar wel een beetje aan doet denken.
Lees ook | Veiligheidsovereenkomst VS en Oekraïne heeft 'troebele status'
Waar Artikel 5 inhoudt dat een aanval op één NAVO-lidstaat een aanval op alle lidstaten is, staat in Artikel 4 dat daaraan voorafgaand dringende consultatie plaatsvindt van de leden, wanneer er iets aan de hand is. 'Dit lijkt heel erg op zo'n Artikel 4-formule', zegt Hammelburg. 'Dus voor de NAVO-fijnproever is dit best een spannende overeenkomst.'
Dat ziet ook hoogleraar oorlogsstudies Frank Osinga. 'Het is inderdaad allemaal een bruggetje naar het toekomstige lidmaatschap van de NAVO. Het is een heel belangrijk signaal.'
Stap naar lidmaatschap?
Of dit dan ook een eerste stap is naar een NAVO-lidmaatschap van Oekraïne? 'Het is in elk geval een schouderklopje, en geeft het signaal: ga vooral door met je aanvraag.' Maar, benadrukt Hammelburg, lidmaatschap is niet aan de orde. Een aanvraag duurt lang, en zolang de oorlog voortduurt is voorzichtigheid geboden met definitieve toezegging, zegt hij. Want wanneer zeer versneld zou worden besloten om Oekraïne lid te maken, betekent dat een directe confrontatie met Rusland. 'Zolang dit conflict niet definitief is uitonderhandeld, valt er over lidmaatschap niet te praten.' Toch kun je de deal met de Verenigde Staten volgens Hammelburg wel zien als het voorhouden van een worst.
Geld
De deal gaat veel geld kosten, geld dat ergens vandaan moet komen. Voor een deel zal de steun gefinancierd door de NAVO-lidstaten in Europa en andere EU-landen, legt Hammelburg uit. De Amerikanen willen een deel gaan financieren met bevroren Russische tegoeden op westerse banken. 'Dat is een heel ingewikkeld verhaal. Want dat geld kun je niet confisqueren, dat is illegaal.'
Lees ook | Oekraïne mag NAVO-F-16's richten op Russische doelen: 'Zelfverdediging, niet offensief'
Maar het geld levert ook rente op, nu al zo'n 3 miljard. De rekenmeesters bij de G7 hebben nu gezegd: als je Oekraïne jaarlijks 50 miljard toezegt, en je schrijft daarvoor een lening uit, dan is die 3 miljard rente op die Russische tegoeden voldoende om aan de verplichtingen van die lening te voldoen, vertelt Hammelburg. 'Het is een ingewikkelde truc, maar het zou kunnen werken.'
Lees ook | Russische miljarden gaan naar Oekraïne, G7 bereikt akkoord
Daarmee is de discussie echter niet afgedaan. De Russen zijn boos, want zij stellen dat ook de rente op de tegoeden gewoon van Rusland is. Toch denkt Hammelburg dat de truc uiteindelijk doorgang zal vinden. 'Door dit soort maatregelen te nemen, zegt de G7 tegen Poetin: wij zitten ook niet stil. Je kunt er nog zoveel manschappen tegenaan gooien, maar op een bepaald moment zijn we je toch te slim af. Dat is ook een beetje wensdenken, maar dat is wel het signaal dat ze afgeven.'
Oekraïne niet uit de brand
Hoewel de steunmaatregelen een opkikker zijn voor Oekraïne, zijn de Oekraïners niet uit de brand, benadrukt Osinga. De afgelopen maanden was het perspectief voor het land pessimistisch. Amerika hield het steunpakket van 60 miljard tegen. Zelensky heeft aangegeven dat mei en juni belangrijke maanden zijn die het land moest zien te overleven. 'Maar nog steeds weet Rusland langs het oostfront per week ongeveer 1 kilometer op te rukken.'
Trump
De deal tussen Biden en Zelensky gaat over een periode van tien jaar, maar in november is de kans aanwezig dat Donald Trump herkozen wordt, die zeer kritisch is op de steun voor Oekraïne. 'Volgens mij kan Trump deze deal zo doorstrepen, en de kans is ook echt redelijk dat hij dat doet', stelt Hammelburg vast.
Lees ook | Rusland krijgt financiële klap na nieuwe sancties VS
Toch zal ook Trump enig belang zien in deals met Oekraïne. 'Hij is ook een transactionele man, en voor de operatie zijn veel wapens nodig. De meeste wapens worden gekocht en gemaakt in Amerika, dus de Amerikaanse wapenindustrie vaart wel bij zo'n conflict. Dat zal Trump ook niet helemaal ontgaan. Maar feit blijft, mocht Trump winnen, dan kan hij een dag nadat hij is ingezworen een streep door de deal zetten. En hij zal niet twijfelen om dat te doen.'
